Chirapsia culturele uitstap verslag 2024
Die zondag blies een harde lentewind ons samen naar het station van Berchem. Een groep van 25, een mooie mix van ouwe getrouwe en nieuwe dansende leden van onze vereniging, trof elkaar in de Panos. Na de welkomkoffie – fijn om elkaar weer terug te zien – stond onze stadsgids klaar. Hij dompelde ons op het stationsplein al meteen onder in een stukje geschiedenis van Antwerpen en vertelde over vroegere tijden toen er nog kazernes en forten waren.
Vervolgens wandelden we door één van de mooiste buurten van Antwerpen, de Zurenborgwijk met zijn vele fraaie gevels in Art Nouveau stijl. Onze gids had zoveel te vertellen over de architectuur, materialen en geschiedenis, we kwamen ogen en oren te kort.
.
Ook ‘t Groen Kwartier, vroeger bekend als het Militair Hospitaal, lag op onze tour. Stad Antwerpen maakte er een verkeersvrije woon-werkplek van met veel groene ruimte, waar het voor veel mensen (sociale mix) prettig wonen is. Veel aandacht voor de originele architectuur die bewaard is gebleven, zoals bijvoorbeeld de oorspronkelijke kapel die nu restaurant The Jane huisvest en het klooster wat nu het mooie hotel August is geworden. In oude pakhuizen zit nu PAKT, waar creatieve ondernemers hun intrek hebben genomen, restaurantjes en terrasjes zijn en natuurlijk bovenop de bekende daktuin.
Kortom, een heel verrassende en rijk gevulde wandeling met veel nieuwe indrukken! Zeker de moeite waard om nog eens naar terug te gaan.
Marjolein Niessen
Tram 15 brengt ons naar hartje Antwerpen om de innerlijke mens te versterken in De Griekse Taverne. Zo wordt de Antwerpse culturele uitstap alsnog met een Grieks sausje overgoten.
Na een deugddoende lunch die wordt afgesloten met de iconische woorden: “De rekening klopt” reppen we ons naar de nabij gelegen kathedraal waar gids Maria: “Min” op ons staat te wachten. Deze hippe dame, die al meerijdt op tram 7, zal ons zeer gepassioneerd overstelpen met verhalen waarin “Onze-Lieve-Vrouwetoren” de leading lady is. Ze zal ons wijzen op details die anders onze ongeoefende ogen zouden ontgaan. Ze zal ons meenemen in de geschiedenis en inwijden in de verborgen symbolen en mysteries van de kunstwerken.
Terwijl de toch wel felle wind onze kapsels herleidt tot gewoon maar haar, steekt ze van wal door te vertellen dat de lengteas van de kathedraal, net zoals die van alle kerken, naar het oosten is gericht. Daar waar de zon opkomt, is het licht en dat symboliseert het goede. Het westen, zonsondergang, is donker en vertegenwoordigt al wat slecht is. Met een vleugje humor en een tikkeltje ironie gaat ze verder. In het timpaan boven de hoofdingang zien we het laatste oordeel, afgebeeld als een soort stripverhaal zodat het ook begrepen kan worden door de ongeletterden. Een monnik met een doodshoofd op schoot herinnert ons eraan dat we allemaal zullen sterven ongeacht herkomst of positie. Een verdieping hoger worden onze daden gewogen om duidelijk te maken dat het leven niet geheel vrijblijvend is. We krijgen ook het alom bekende verhaal te horen van Quinten Matsijs, de smid die schilder werd uit liefde voor een vrouw.
Binnen bij het grafmonument van Isabella van Bourbon komen we te weten dat zij haar echtgenoot Karel de Stoute (uit het Frans: le Téméraire, wat eerder stoutmoedig, roekeloos betekent) een dochter schonk, Maria van Bourgondië. Dat dit zijn enige kind bleef ondanks zijn drie huwelijken doet vermoeden dat de hondjes aan de voeten van deze gisant (ligbeeld) en trouw symboliseren, er mogelijk onterecht liggen.
Wie Antwerpen zegt, zegt Rubens en we worden dan ook voorgesteld aan de vier werken van deze wereldberoemde schilder die zich in dit godshuis bevinden. Hierbij worden we attent gemaakt op vele interessante details van de schilderijen alsook die uit het leven van de meester zelf. Er wordt ons ook aangetoond hoe de stijl van Rubens evolueert door de jaren heen.
We komen er ook achter dat de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal oorspronkelijk een veel kleinere romaanse kerk was die pas later in verschillende stadia uitgroeide tot de gotische kruiskerk met gebogen gewelven die ze nu is. En dat van het oorspronkelijke interieur jammer genoeg weinig bewaard is gebleven omdat de calvinisten tijdens de Beeldenstorm in de 16de eeuw veel van de pracht en praal vernietigden. De kathedraal werd herhaaldelijk opnieuw ingericht wat de verschillende stijlen (gotiek, barok, neogotiek, …) verklaart en het allemaal zo bijzonder maakt.
Uiteraard staan er in een kathedraal, gewijd aan de moeder der moeders: Maria, beelden van deze heilige maagd. Gaande van het liefelijke, eenvoudige en onopvallende beeldje in de zijbeuk via de meer prestigieuze maar koelere sculptuur die wel eens mee mag met de processie, tot een exemplaar met een heuse garderobe waaronder een creatie van Ann Demeulemeester.
Er wordt ook gewezen op de gouden sterren aan het firmament van deze tempel van God die apparatuur verbergt om grote schilderijen en glasramen naar boven te hijsen. Glasramen die in tijden van oorlog werden verwijderd en bewaard op een veiligere plek. Glas in lood is duur en werd doorgaans geschonken voor bewezen diensten, het suggereert dat er ruimte voor verbetering was wat het aantal diensten betrof want vele ramen bleven gewoon wit.
De naturalistische preekstoel met barokke kuip blijkt uit eikenhout vervaardigd en komt van de St.- Bernardusadbij van Hemiksem waarvan ik vooral onthouden heb dat de vier dames die de voet vormen, elk een continent belichamen. Europa, Azië, Afrika en Amerika want van het bestaan van Oceanië had men destijds nog geen besef. Miss America zou zowaar Pocahontas kunnen zijn.
Tenslotte belanden we bij een groot gepolijst bronzen beeld van de omstreden kunstenaar Jan Fabre met de ondubbelzinnige titel “De man die het kruis draagt”. Dit beeldhouwwerk is een voorstelling van de atheïstische kunstenaar zelf die een vier meter hoog kruis op zijn handpalm balanceert. Het beeldhouwwerk nodigt uit om na te denken over de evenwichtsoefening die het leven is.
Hiermee zijn we aan het einde gekomen van het bezoek aan het grootste gotische bouwwerk van de lage landen. We nemen afscheid van de gids en van elkaar en gaan elk onze eigen weg, naar huis, nog iets eten of drinken, nog een wandelingetje, …
De massa informatie, wist-je-datjes, onthulde mysteries en eindeloze verhalen die Min ons heeft meegegeven tollen door mijn hoofd en diegene die de meeste indruk op mij hebben gemaakt heb ik hier neergeschreven. Maar er was meer, veel meer, … de rozenkrans van Morenoglas in de Coronakapel, de tijdelijke tentoonstelling van de Spaanse kunstenaar Enrique Marty, de twee orgels en negen biechtstoelen, de grote glas-in-lood ramen, het houtsnijwerk van de priesterstoelen, … en nog veel meer.
Het nodigt alleen maar uit om deel te nemen aan de volgende editie van deze jaarlijkse activiteit. Aan de afwezigen zou ik zeggen: “Ga een keer mee,” het zal je ongetwijfeld verrassen en je bekijkt heel bekende plekken en dingen plots met heel andere ogen en een heel ander gevoel. Gewoon doen.
Karin Vandeuren
